[b]
TANZİMAT EDEBİYATININ BİRİNCİ DÖNEMİNİN ÖZELLİKLERİ
*Sanat toplum içindir görüşü benimsenmiştir.ve bu doğrultuda eserler verilmiştir.
*Dilde sadeleşmeyi ,ölçüde heceyi savundular ; ama uygulamadılar.
*Fransız edebiyatından etkilendiler(veremli olma , hastalıklı oluş,duygusallık)
*Divan edebiyatını eleştirdiler.Halk edebiyatını savundular ;ama uygulamadılar.
*Şiirde estetik güzellik değil içerik ön plana çıkmıştır.
*Edebiyatı fikirlerini aktarmak için bir araç olarak görürler.
*Önceki şiirimizde bulunmayan vatan ,millet hak , hukuk ,hürriyet ve meşrutiyet gibi kavramları şiire taşımışlardır.
*Eski nazım şekilleriyle yeni kavram ve duyguları işlemişlerdir.
*Tiyatro ,roman ,hikaye ,makale ve eleştiri gibi yazı türleri bu dönemde edebiyatımıza girmiştir.
*Noktalama işaretleri ilk defa bu dönemde kullanılmıştır.
*Bu dönem sanatçıları ,edebiyatın yanında siyasetle de ilgilenmiştir.
BU DÖNEM ROMANININ ÖZELLİKLERİ
*Roman tekniği bakımından zayıftır.
*Uzun tasvirlere ve beklenmedik tesadüflere yer verilir.
*Zaman zaman romanın akışı durdurularak okuyucuya bilgi verilir.
*Romanlarda ,cariyelik kurumunun kötülüğü ve yanlış batılılaşma işlenmiştir.
*Kişiler tek yanlı ele alınır,iyiler ödüllendirilir ve kötüler cezalandırılır.
*Konular günlük hayattan ve tarihten alınır.
BİRİNCİ DÖNEM SANATÇILARI
ŞİNASİ (1826_1871)
*Yeniliğin öncüsüdür.
*Tercüman-ı ahval ve Tasvir-i Efkar gazetelerini çıkarmıştır.
*İlk makaleyi yazmıştır.(Tercüman-ı Ahval Mukaddimesi)
*Şiirlerinde konu birliğine ve bütün güzelliğine önem vermiştir.
*Kısa cümleli ,yeni görüşlere örgülü bir nesir yapısı meydana getirmiştir.
*Düşüncelerini yalın ve açık bir anlatımla söyler.
*Konuşma dilini ,yazı dili haline getirmeye çalışmıştır.
*Şiirlerinde aruz ölçüsü kullanmıştır.
*Noktalama işaretlerini ilk defa kullanmıştır.
Eserleri :La fonteine den fabları tercüme etmiştir.Tercümelerini Tercüme-i Manzume isimli eserlerine toplamıştır.
Atasözlerini derlediği Durub-u Emsal –i Osmaniye
Şiirleri :Müntebat-ı Eş’ar ,Divan-ı Şinasi
Batılı anlamda ilk tiyatro :Şair evlenmesidir.
ZİYA PAŞA (1829_1880)
*Doğu kültürüyle yetişmiş ,sonradan batıya yönelmiştir.
*Fikirleriyle yenilikçidir,şiirlerini divan şiiri üslubuyla yazmıştır.
*Edebi yönüyle eskiye bağlıdır.
*Şiir ve İnşa isimli makalesinde halk şiirinin bizim gerçek şiirimiz olduğunu ,yazı dilimizin halkın konuşma dili temel almasını savunur.
*Sade dil savunur,fakat Arapça ve Farsça kelime ve tamlamalarla yüklü bir dil kullanılmıştır.
*Harabat isimli divan şiiri antolojisinde Şiir ve İnşa makalesindeki fikirlerinin tam tersini söyler.
*Terci-i Bent ve Terkib-i Bentleriyle ünlüdür.
*Atasözü haline gelmiş veciz sözleri de vardır.
Eserleri:Eş’ar –i Ziya ,Külliyat-ı Ziya Zafername:Hiciv türünde kasideleri var,Ali paşayı yermek için yazmıştır.
Defter-i Amal :Hatıra türü yazılarını toplar.
Rüya :Nesir olarak yazılmıştır.
NAMIK KEMAL (1840_188
*Vatan şairi olarak tanınır.
*Vatan ,millet ,hürriyet ve adalet konularını işlemiştir.
*Mecazlardan ,manzumlardan arınmış bir şiir dili vardır.
*Bütün edebiyat türlerinde eser vermiştir.
*Tiyatro ona göre bir eğlence değil edebi bir okuldur
*Tiyatro ile ilgili görüşlerini Celalettin Harzemşah isimli yapıtının önsözünde açıklamıştır.
Eserleri:
Tiyatroları :Vatan Yahut Silistre ,Akif Bey , Zavallı Çocuk ,Gülnihal ,Kara Bela , Celalettin Harzemşah isimli divan şiiri antolojisine karşı yazılmıştır.
TANZİMAT EDEBİYATININ 2.DÖNEMİNİN ÖZELLİKLERİ
*Sanat sanat içindir anlayışıyla eserler vermiştir.
*Dil ağırdır.
*Batı edebiyatının savunmuşlardır.Batı edebiyatı örneklerini başarıyla ortaya koymuşlardır.
*Romanda realizmin tesiri şiirde ise romantizmin tesiri görülür.
*Kölelik ,cariyelik ve yanlış batılılaşma bu dönem romanlarında işlenen konulardır.
*Bu dönem sanatçıları :siyaset ve toplum sorunları ile ilgilenmemişler ,yalnızca edebiyatla ilgilenmişlerdir.
*Bu dönem sanatçıları :Recaizade Mahmut Ekrem, Abdülhak Hamit Tarhan , Nabızade Nazım , Sami Paşazade Sezai , Muallim Naci
2.DÖNEM SANATÇILARI
RECAİZADE MAHMUT EKREM (1847_1914)
*Şiir,roman ,hikaye ,eleştiri ,edebi bilgiler ve tiyatro türünde eserler vermiştir.
*Şiirlerinde hüzün ve elem vardır.
*Hüzünlü duygular ,ölümü hatırlatan tabiat manzaraları ,solgun güller ,küçük kuşlar şiirinde işlediği konulardır.
*Şiirde kulak için kafiye görüşünü savunur.
*Şiir alanında fazla başarılı değildir,nesirde başarılıdır.
Eserleri:
İlk realist roman yazarıdır. Araba Sevdası eserde bilgisizce batıyı taklit eden Bihruz Bey’in ne hallere düştüğü anlatılır.Yer yer realist çizgilerle ve ince bir eleştiriye böyle insanlar göz önünde serilir.
Şiirleri :Nağme-i Seher ,Yadigar-ı Şebap . Zemzeme bir diğer eseri de oğlu Nihat için yazdığı şiirlerini ve nesirlerini de topladığı Pejmürde’dir.
*Not: Zemzeme’lere karşı Muallim Naci Demdeme adlı kitabında yazmıştır.
Tiyatroları; Afife Anjelik ,Vuslat, Atala ve Çok Bilen Çok Yanılır.
Hikaye :Muhsin Bey ve Şemsa
Eleştiri :Takdir-i Elhan
Edebi bilgiler:Talim-i Edebiyat
Ayrıca birçok romantik Fransız şairinin şiirlerini Türkçe’ye çevirmiştir.
ABDÜLHAK HAMİT TARHAN
(1852_1937)
*Divan şiirini sona erdiren sanatçıdır.
*Batı şiirindeki yenilikleri Türk şiirine uygulamıştır.
*Divan şiirinin nazım şekilleriyle kafiye düzenini kullanmamıştır.
*Romantizmin etkisindedir.
*Şiirinde taşkınlık ve yücelik ,söyleyişte tezat onun şiirinin en büyük özelliğidir.
*Tezat sanatını çok kullanmıştır.Tezatlar şairidir.
*Şiirlerinde ve tiyatrolarında tarihi konular önemli yer tutar.
*Hayat,tabiat,ölüm,ve insanlık gibi konuları işlemiştir.Ölüm şiir estetiğini oluşturur.
*Önemli şiirleri:Makber, Sahra, Belde, Baladan Bir Ses ,Garam, Ölü ,Hacle
*Tiyatroları oynamak için değil,okunmak içindir.
*Tiyatrolarında insanların yanında ölüler ,ruhlar ve hayaletler de yer alır.
*Tiyatrolarında Milli, İslam Tarihi ile ilgili egzotik konuları işlemiştir.
*Bazı tiyatrolarında Shakespeare’nin etkileri görülür.Dram türünde eserler vermiştir.
*Tiyatroları manzum ve düzyazı şeklindedir.
*Şair-i Azam olarak bilinir.
Eserleri:Macera’yı aşk ,Tarık ,Finten ,Liberte , Hakan ,Tezer ,Nesteren
SAMİ PAŞAZADE SEZAİ
(1860_1936)
*Batı edebiyatında yazdığı hikayeleri tanınır.
*Hikayelerinde Fransız realistlerinden izler vardır.
Eserleri:Sergüzeşt(roman)
Dilber adındaki esir kızın çalıştığı evin oğluyla aralarında doğan mutsuz aşkı ve acı sonu anlatır.Romanda realizm ve romantizm kendini hissettirir.Gözlemlerden dolayı realist yönü ağır basar.
İclal:Bu kitapta yeğeni İclal ‘in ölümü üzerine yazdığı mensur şiirlerini bazı düzyazılarını ve hatıralarını anlatır.
*Şir (Piyestir.)
NABIZADE NAZIM
(1862_1893)
*Realizm ve naturalizm öncüsüdür.
*Roman ve hikayeleri ile tanınmıştır.
*Karabibik(ilk köy romanı kabul edilir.) öyküden uzun, roman kısadır.
*Kahramanlarını yöresel şiveleriyle konuşturur.
*Gözlem önemli bir tutar.
*Yazar , tasvir ve tahlilinde son derece başarılıdır.
